Gaz Beyni Neden Donar?

Gaz beyni (regülatör) neden donar? Gaz beyni donmuşsa ne yapmak gerekir? Regülatör donması nasıl engellenir?

Özellikle karbüratörlü LPG sistemi takılı araçların kış aylarında yaşadıkları ortak sorunları vardır. Sıklıkla yaşanan soğuk havalarda gazın donması ve aracın çalışmama sorunu araç sahiplerini çileden çıkarır.

Not: Karbüratörlü sistemlerde regülatöre beyin de denilmektedir.

 

Gaz Beyni Neden Donar?

LPG (Likit Petrol Gazı) regülatörünün donması, genellikle yoğunlaşma nedeniyle su buharının donmasından kaynaklanır. Bu durumu anlamak için LPG'nin özelliklerini ve nasıl çalıştığını bilmek yararlıdır.

LPG, yüksek basınç altında sıvı halde saklanır. Regülatör, bu yüksek basıncı düşük bir basınca dönüştürerek gazın motorda etkili bir şekilde yanmasını sağlar. Bu basınç değişikliği sırasında gaz genleşir ve bu genleşme sırasında gazın sıcaklığı düşer. Bu fenomen fizikte "Joule-Thomson Etkisi" olarak bilinir. Eğer çevre koşulları çok soğuksa, bu ani sıcaklık düşüşü gazın ya da regülatörün donmasına neden olabilir.

Bildiğiniz gibi regülatörün içerisinde motor suyunun içinde dolaştığı su kanalları vardır. İlk çalıştırmada tanktan gelen LPG sıvı halde ve -40 derecededir. Motor soğutma suyu regülatörün içerisindeki kanallarda dolaşarak sıvı haldeki LPG'yi ısıtır ve buharlaştırarak gaz halinde karbüratöre (sıralı sistemlerde ise enjektörlere) gönderir. Motor sıcaklığı 40 dereceye ulaştığı zaman sıvı haldeki LPG buharlaşmaya başlar ve araç sağlıklı bir şekilde çalışır.

Eğer regülatör ısıtma görevini yapamıyorsa -40 derecedeki LPG yığılma yaparak beyni dondurur. Bu durumda aracın çalışması mümkün olmaz.

Karbüratörlü sistemlerde LPG'nin donmasını ve sabahları çalışmama sorununu engellemek için aracın kontağı mutlaka benzinde kapatılmalıdır. Aksi taktirde aracın beyninde kalan gaz donacak ve sabahlara marşa basıldığında araç çalışmayacaktır.

Regülatör içerisinde gaz ile suyu birbirinden ayıran bir diyafram bulunur. Zamanla bu diyafram tahrip olur, aşınır veya yırtılabilir. Yırtıldığı taktirde gaz ile su birbirine karışır. Radyatör kapağını açtığınızda soğutma suyundaki gaz kokusunu alabilirsiniz. Böyle bir durumda regülatör görevini yapamaz ve tanktan gelen -40 derecedeki sıvı gaz regülatörün donmasına sebep olur.

Regülatöre takılan su borularının yanlış bağlanması, hortum kelepçelerinin gevşek olması, hortumlarda kaçak veya hava alması gibi sorunlarda suyun yetersiz seviyede dolaşımına neden olur. Böyle bir durumda da regülatör görevini yapamaz ve donabilir.

Aracın motor suyunun eksik olması, su kaçakları, silindir kapağının çatlak olması, silindir kapak contasının hasarlı olması gibi sebepler de su dolaşımını etkiler ve regülatöre giden suyun yetersiz olmasına neden olabilir. Sıcak motor suyu regülatörden yeterince geçmezse beynin donmasına neden olabilir.

Termostat arızaları, termostatın iptal edilmesi, kışlık termostat takılmaması gibi durumlarda da karburatörlü sistemlerde regülatörü dondurur.

LPG tanklarında bazen su buharı bulunabilir. Yüksek basınç altında bu su buharı sıvı hale dönüşebilir. Özellikle soğuk havalarda, regülatördeki basıncın düşürülmesi sırasında, bu su damlacıkları gaza karışarak donabilir.

Kalitesiz yakıt veya borulardaki ya da regülatörde ki yağ ve kirler de donma noktasını etkileyebilir. Bu tür kirleticiler, regülatörde buzlanmaya neden olabilecek su moleküllerini toplayabilir.

 

Regülatörün Donması Nasıl Engellenir?

• Düzenli bakımları yapılan istasyonlardan propan oranı yüksek, kaliteli LPG alınmalıdır.
• Araçta mutlaka en az çeyrek depo benzin bulundurulmalıdır.
• Araç mutlaka benzinde stop edilmelidir.
• Aracın su seviyesi düzenli olarak kontrol edilmeli, düşükse tamamlanmalıdır.
• Aracın soğutma suyunda mutlaka antifriz olmalıdır.
• Akü, ateşleme sistemi, buji ve tırnak ayarları kontrol ettirilmelidir.
• Soğutma sistemi ve termostat ayarı kontrol ettirilmelidir.
• Aracın rölanti ayarı kış aylarına göre yapılmalıdır.
• Araç park edilirken motor kısmı "Güney"e bakacak şekilde park edilmelidir. Bu sayede sabah güneşi ile motorun ısınması sağlanır.

Ek olarak özellikle kış aylarında depoyu ağzına kadar doldurtmamanız ve ortalama çeyrek depo kadar boş bırakmanız önerilir. Eğer regülatör donarsa, kesinlikle çakmak gibi açık alevle ısıtılmamalıdır. Bu, ciddi bir güvenlik tehlikesi oluşturabilir.

 

Gaz Beyni Donmuşsa Ne Yapmak Gerekir?

• Sabahları bir çaydanlık kaynar suyu, motoru çalıştırmaya teşebbüs etmeden kaputu açarak beyin üzerine ve hortumlara ortalama 2 dakika sızıntı şeklinde dökünüz.
• Çözülmeye başlamış beyin soğumadan marşa bastığınız taktirde araç çalışmış olacaktır.
• Çalıştıktan sonra aşırı gaz vermeyiniz. Gazı yavaş yavaş veriniz ve motor ısınana kadar (yaklaşık 3-5 dakika) kesinlikle stop ettirmeyiniz.
• Aracınızın beynini asla çakmak gibi yanıcı maddelerle ısıtmaya çalışmayınız. Eğer imkanınız varsa saç kurutma makinesi kullanabilirsiniz.

 

Sıralı Sistemler de Donar mı?

Sıralı sistemlerin çalışma prensibi karbüratörlü sistemlerden farklıdır. İlk çalıştırma her zaman benzinle olur. Motor 40 derece ısıya ulaştığı zaman regülatör gazı buharlaştırır ve araç otomatik olarak LPG'ye geçer. Bu sebepten dolayı karbüratörlü araçlarda yaşanan bu sorun sıralı sistemlerde yaşanmaz.