Otomatik Şanzıman Yağ Kontrolleri

Otomatik şanzıman yağ kontrolü nasıl yapılır? ATF ne zaman değiştirilir? Şanzıman yağı değiştirilmezse ne olur? ATF nasıl değiştirilir?

Otomatik şanzımanın içindeki problemi gösteren yanık yağ kokusuna dikkat edin. Otomatik şanzıman yağ seviyesini kontrol ettiğinizde, çubuğun ucundaki yağı koklayın. Yanmış tost gibi kokuyorsa veya kahverengi bir görünüme sahipse yağ özelliğini kaybetmiş demektir. Şanzıman için gerekli yağlamayı sağlayamayacağından değiştirilmesi gerekir. Genellikle bu durum şanzımana ciddi zararlar verir. Şanslıysanız, şanzımana ciddi hasarlar vermeden önce sorunu yakalamış olabilirsiniz. 

Motor yağı ile karşılaştırıldığında ATF'nin ömrü daha uzundur. ATF'nin kirlenmesine neden olan yanma, kurumlaşma ve yoğuşma yoktur. Şanzıman içerisindeki dişli ve yatakların sürtünmeden dolayı aşınması ATF'nin kirlenmesine sebep olur. Çoğu şanzımanda, akışkanın temiz tutulabilmesi için bir dahili filtre bulunur. Örneğin, Japon ve Kore araçların şanzımanlarında, büyük parça kalıntılarını yakalayabilen metal veya plastik filtreler bulunur. Bu filtreler oldukça iyi iş çıkarır. Filtre olmayan şanzımanlarda ise bu parçacıklar sıvı ile birlikte dolaşacağı için aşınmayı hızlandırır. Sıvıyı değiştirmek bu aşındırıcı maddelerden kurtulmanın tek çözüm yoludur.

ATF'nin bozulmasına sebep olan en önemli etken ısıdır. Otomatik şanzımanlar çok fazla sürtünme yaratır ve bu sürtünme ısı üretir. Sıvı, tork konvertörü ve hidrolik devreler tarafından pompalanarak şanzıman içerisinde sürekli çalkalanır. Şanzıman, her vites değiştirdiğinde daha fazla ısı üretir. Şanzımandaki yük ne kadar büyük olursa ısı oranıda aynı şekilde artacaktır.

Çoğu ATF, on binlerce kiometre ve yaklaşık 200 F (366,48 Kelvin) dereceye kadar normal çalışma sıcaklıklarına dayanabilir. Ancak sıvının sıcaklığı 220 F derecenin üzerine çıkarsa, sıvı hızla parçalanmaya başlar. 300 F derecenin üzerinde bir ısıya çıkarsa sıvının ömrü artık yüzlerce kilometre ile hesaplanır. 400 derecenin üzerinde ise sıvı kendisini 20-30 dakika içerisinde imha edecektir.

ATF, oksidasyon stabilitesini arttırmak için olduğu kadar köpürmeyi azaltmak ve korozyonu önlemek için de bazı katkı maddeleri içerir. Zamanla, koruyucu katkı maddeleri parçalanabilir ve bu da sıvının yağlama özelliklerinin ve viskozitesinin daha kötüye gitmesine neden olur. Yağın zamanında değiştirilmemesi otomatik şanzımanlarda yaşanan arızaların en büyük sebebidir. Uzmanların çoğu şanzıman yağı ve filtresini 2-3 yılda bir veya 40-60 bin kilometre arasında değiştirmenizi öneriyor. Eğer araç, çekici veya benzeri ağır hizmet işlerinde kullanılıyorsa her 25.000 kilometrede şanzıman yağının değiştirilmesi gerekmektedir. Şanzıman yağı değişim süresini öğrenmek için aracınızın bakım kılavuzuna göz atınız.

 

Otomatik Şanzıman Yağ Kontrolü

Kontrol edilecek ilk şey sıvı seviyesidir. Sıvı seviyesinin yağ çubuğu üzerindeki "add" ve "full" işaretlerinin arasında olması gerekir. (bazı modellerde yağ kontrol çubuğu yoktur) Sıvı seviyesi düşükse, şanzıman kaçırabilir veya yavaşça takılabilir. Yani gaza bastığınızda araç gitmemeye başlar, vites değişimleri sarsıntılı biçimde olur. Seviye çok yüksekse, basınca neden olur ve bu da kaçırma ve gürültüye neden olabilir.

ATF seviyesini şanzıman sıcakken kontrol edin. Çoğu araçta bu durum, şanzıman rölanti veya park konumunda iken kontrol edilir. Seviyeyi kontrol etmeden önce vites kolunu her vites konumunda hareket ettirmek, doğru bir ölçüm yapılmasına yardımcı olacaktır.

Normal sürüş koşullarında, şanzımanda yağ eksiltme olayı görülmez. yağ seviyesinin düşük olması bir sızıntının olmasından kaynaklanır. Tapa ve tahrik mili contalarında kaçak oluşursa şanzıman yağı eksilebilir.

Ardından yağın oksidasyonunu kontrol edin. Sadece koklamak yeterli olmayabilir. Temiz bir kağıt havluya birkaç damla ATF damlatın. 30 saniye bekledikten sonra damlayı inceleyin. Sıvı, yayılmış pembe, kırmızı veya açık kahve renginde ise ATF iyi durumdadır. Sıvı, yayılmamış ve koyu kahve rengi ise, ATF oksitlenmiş ve değiştirilmesi gerekmektedir.

Sıvının, sütlü kahve renginde olması soğutma sıvısının karıştığını gösterir. Muhtemelen ATF yağ soğutucusunda bir sızıntı var ve radyatör soğutma sıvısı ile ATF birbirine karışıyor. Bu kötü bir haber ve hemen onarılması gerekmektedir.

Sıvı, köpüklü ise veya kabarcıklarla doluysa aşırı ATF doldurulmuş olabilir. Diğer olası nedenler arasında tıkalı bir şanzıman havalandırma deliği veya yanlış tip ATF yağı kullanılması sayılabilir.

 

Otomatik Şanzıman Yağ Değişimi

ATF'yi değiştirmek için yapılan "eski moda" yöntem; yağı boşaltmak, yenisini koymak ve bir müddet bu şekilde kullandıktan sonra tekrar yağı yenilemektir. Bu doğru ve etkili bir yöntem değildir. Çünkü filtre değiştirilmiyor ve mıknatıs temizlenmiyor.

Yapılması gereken, şanzıman karterinin çıkartılarak yağın boşaltılmasıdır. Mıknatıs temizlenmeli, filtre ve karter contası değiştirilmeli ve kapak takıldıktan sonra ATF doldurulmalıdır. Her zaman araç üreticisi tarafından tavsiye edilen ATF tipi kullanılmalıdır.

Farklı tip ve özelliklerde birçok ATF çeşidi bulunur. Yanlış tipte ATF kullanılması şanzıman sorunlarına ve hasarına yol açabilir.

ATF'nin düzenli olarak değiştirilmesi şanzımanın ömrünü uzatır. Ancak, şanzıman yağı 150 bin kilometreden daha uzun bir süre hiç değiştirilmemişse, yağı değiştirmemek daha akıllıca bir davranış olabilir. Çünkü yeni ATF yağı içerisindeki kimyasal katkılar şanzıman içerisindeki birikmiş pislikleri gevşeterek farklı sorunlara yol açabilir. Sıvı seviyesi düşükse ekleme yaparak yola devam etmeniz en iyi çözüm yoludur.