Yağ Filtresinin Görevi ve Önemi
Yağ filtresinin görevi ve değişim süresi nedir? Bypass vanası nedir ve ne işe yarar? Yağ filtresinin motor için önemi? Yağ filtrelerinin kalitesi nasıl olmalıdır?
Yağ filtresi, motorun aşınmaya ve erken yıpranmaya karşı ana savunma hattıdır. Yağ filtresi, motordaki yatak, miller, muylu ve silindir duvar yüzeylerine zarar vermeden önce yağı kir, karbon ve metal parçacıkları gibi katı kirletici maddelerden temizler. Filtre ne kadar çok kirletici madde tutabilirse o kadar iyidir.
Günümüz motorlarında yağ pompası tarafından toplanan tüm yağ, krank mili yataklarına, kam yataklarına ve supaplara gitmeden önce yağ filtresinden geçirilir. Buna "tam akış" filtreleme denir. Kirleticileri uzaklaştırmanın etkili bir yoludur ve motora yalnızca filtrelenmiş yağ gönderilmesini sağlar. Yine de zamanla yağ filtresi tarafından tutulan birikmiş kir ve kalıntılar yağ akışını engellemeye başlar.
Yağ Filtresi Ne Zaman Değiştirilir?
Yağ filtresi tıkanmadan önce değiştirilmelidir. Filtrenin gerçekte ne kadar kirli olduğunu söylemenin bir yolu olmadığından, filtrenin araç kullanıcı el kitabındaki bakım programına göre veya yağ değişimi ile birlikte değiştirilmesi gerekir. Çoğu profesyonel teknisyen bunu bilir ve yağ değiştirirken filtreyi de mutlaka değiştirir. Filtre değiştirilmediği taktirde, motora konulan temiz yağ, filtrede bulunan 1 litre kirli yağ ile tekrar kirletilir. Değiştirilmeyen filtre tıkanmanın eşiğindeyse motorun zarar görme riski vardır. Yeni bir yağ filtresi, erken motor aşınmasına karşı en ucuz sigortadır.
Bypass Vanası (Bypass Valve) Ne İşe Yarar?
Yağ ve yağ filtresini değiştirmeyi ihmal ederseniz, yağ filtresinin tıkanma riski vardır. Filtre aşırı kirlenmiş ve tıkanmışsa motora yağ akışı sağlanamaz. Yağ filtrelerinde "baypas vanası" adı verilen dahili bir güvenlik cihazı bulunur. Yağ filtresi elemanı üzerindeki basınç önceden belirlenmiş bir değeri aştığında (motor tipine bağlı olarak değişir), bypass valfi açılır ve yağ motora akmaya devam eder. Ancak bypass valfi açık olduğunda, filtrasyon gerçekleşmez. Motor için kirli yağ, hiç yağ olmamasından daha iyidir. Yağ eksikliği motorun hasar görmesine sebep olabilir.
Bypass valfı ayrıca soğuk bir motor ilk çalıştırıldığında da açılır. Soğuk yağ oldukça kalın olabilir ve filtre elemanından çok kolay geçemez. Böylece, baypas valfi açılır ve yağ ısınana ve daha kolay akana kadar yağın filtrenin etrafında dolaşmasına izin verir. Bu süre zarfında, karterde bulunan herhangi bir kirletici madde yağ pompası üzerinden emilebilir ve filtrenin bypass edilerek motorun aşınmasına ve muhtemelen motorun hasar görmesine neden olabilir. Yağ ısındığında ve bypass valfı kapandığında, yağ filtreden akar ve normal filtreleme devam eder.
Yağ Filtrelerinin Kalitesi
Çoğu yağ filtresi dışarıdan bakıldığında benzer görüntülere sahiptir. Dolayısıyla, tüm yağ filtrelerinin aynı özellikte ve kapasitede olduğu ve motoru pisliklerden koruyabildiği sonucuna varılabilir. Ancak tüm yağ filtreleri aynı değildir. Hem filtrasyon verimliliğini hem de uzun ömürlülüğü etkileyen önemli farklılıklar olabilir.
Aynı motora uyumlu kaliteli ve kalitesiz yağ filtreleri arasında % 50 daha fazla filtrasyon farkı olabilir. Ayrıca, kirletici maddeleri yakalama ve tutma kabiliyetleri de değişebilir. Reçine emdirilmiş pileli kağıt (selüloz) elementli yağ filtreleri, yaklaşık 25 ila 35 mikron boyutundaki partiküllerin yakalanmasını sağlar. Bir mikron, metrenin milyonda birine veya 0.000039 inç'e eşittir. Karşılaştırıldığında, insan saçı çapı yaklaşık 60 mikrondur! Bazı filtre üreticilerine göre, 10 ila 20 mikron kadar küçük parçacıklar da zaman içerisinde hasara neden olabilir. Bu daha küçük parçacıkları yakalamak için, birçok yağ filtresi artık sentetik filtre (sentetik cam elyafı gibi) veya filtrenin küçük parçacıkları yakalama kabiliyetini arttırmak için sentetik cam veya rayon "mikrofiberleri" selüloz lifleriyle harmanlayan bir malzeme kullanmaktadır.
Sonuç olarak, bir yağ filtresi çok fazla kir tutma kapasitesine sahip olmalıdır.
Dikkat önemli! Yeni bir yağ filtresini takmadan önce içerisindeki kalıntılara dikkat edin. Bazen yepyeni bir filtre içerisinde metal parçacıklar veya kalıntılar görülebilir. Filtreyi araca takmadan önce ters çevirin ve içerisindeki kalıntıları atmak için sertçe sallayıp birkaç kez masaya vurun.
Ayrıca sahte yağ filtrelerine dikkat edin. Bunlar genellikle "indirim" adı altında çok düşük fiyatlarla internet ortamında satılabiliyor. Filtrenin üzerinde orjinal gibi göstermek için herhangi bir marka yazabilir. Orjinal ürüne benzeyecek şekilde etiketlenip, paketlenebilir. Bu filtrelerin içindeki malzeme düşük kaliteli bir kıvrımlı kağıt selülozdur. Kesinlikle orjinal filtrenin verimliliğini ve kalitesini sağlamaz. Birçoğunda bypass valfi bulunmaz veya valfin çok düşük basınçta açılmasına neden olabilirler. Bazıları yuvaya uyum sağlamaz, kolay oturmaz ve sızıntı yaparak yağ eksiltmesine ve basınç kaybına neden olurlar.
Motorunuza doğru filtreyi bulmak için filtre tedarikçilerine veya servisinize danışabilirsiniz. Aynı görünen yağ filtreleri aslında farklı bir diş boyutuna veya iç valfe sahip olabilir. Döndürülebilir filtrenin altındaki delik orijinal ile aynı çapta olmalı ve aynı tip dişlere sahip olmalıdır (SAE veya metrik). Delik boyutu veya dişler farklıysa, yağ filtresi düzgün şekilde oturmayabilir, sızıntı yapabilir veya montajda hasara yol açabilir. Aynı zamanda, motora karşı sızdırmazlık sağlamak için conta aynı konumda olmalıdır. Contanın çapı çok büyük veya çok küçükse, sızıntı yapabilir.
