Devir Saati Nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri Nelerdir?

Devir saati nedir? Devir saati nasıl çalışır? Devir saati çeşitleri nelerdir? Devir saati (takometre) neden yanlış gösterir?

Devir Saati Nedir?

Tüm modern otomobillerin gösterge panelinde, hız göstergesinin yanında bir devir saati bulunur. Devir saati motorun düzgün çalışmasında önemli bir role sahiptir.

"Takometre" olarak da bilinen devir saati, motorun dakikadaki devrini (RPM) veya krank milinin dakikadaki dönme sayısını ölçer. Basitçe söylemek gerekirse, bu gösterge size motorun ne kadar hızlı çalıştığını gösterir.

Devir saati, mevcut devri gösteren bir ibre, güvenli ve tehlikeli seviyeleri gösteren sayılardan ve işaretlerden oluşur. Takometre kelimesi, yunanca hız anlamına gelen "tachos" ve ölçü anlamına gelen "metron"dan gelir. 

Devir saati, düz şanzımanlı araçlarda aracın hızlanması için vites değiştirme zamanını belirlemeye yardımcı olur. Uygun zamanda vites değiştirmek yakıt tüketimini azaltır. Bazı durumlarda, sürücüyü şanzıman sorunları konusunda da uyarabilir. Örneğin, araç sabit bir hızda giderken RPM'nin kendiliğinden yükselmesi, kaçıran bir kavramanın göstergesidir.

Devir Saati Nasıl Çalışır?

Tipik bir devir saati, aralarında birden fazla işaret bulunan sıfırdan dokuza kadar sayılara sahiptir. Motor devrini temsil eden her sayı bin ile çarpılır. Örneğin, sürüş sırasında ibre 3 rakamında ise, motorun dakikada 3.000 kez döndüğünü gösterir.

Göstergenin daha büyük sayılarının yanında kırmızı çizgilerden oluşan bir alan olduğunu fark etmişsinizdir. İbre kırmızı bölgeye ulaştığında, araç maksimum devire ulaşmıştır. Bu alanda motor "imdat" çığlıkları atmaya başlar. Mümkünse hemen vitesi yükseltmeniz ya da ayağınızı gaz pedalından çekerek deviri düşürmeniz gerekir. Kırmızı alanlarda çok uzun süre kalmak motora zarar verebilir.

Bir aracın benzinli mi yoksa dizel mi olduğunu anlamak için devir saatini kontrol edebilirsiniz. Genellikle, devir saatinde dizel araçlar 6000 devire kadar benzinli araçlar ise 8.000-9.000 devire kadar gösterilir.

Vites yükseltirken dikkat etmeniz gereken en hassas konu, devirin biraz yükselmesini beklemektir. Dizellerde 2000-2500, benzinli araçlarda ise 2500-3000 devirlerde vites yükseltmek hem araç konforunu ve performansını artırır, hem de yakıt tüketimini düşürür. Daha düşük devirlerde vites değiştirmek, hem motor performansını düşürür hem de hava-yakıt karışımı düzgün yanmayacağından motorda kurumlanmaya sebep olur. Düşük devirlerde yağ pompası yetersiz basınç oluşturur. Motor iyi yağlanmayacağı için krank mili ve bileşenleri hızla aşınabilir.

Motoru sürekli 4000 ve üzeri devirlerde çalıştırmak, aşırı yakıt tüketimine, motorun aşırı ısınmasına, motor yağının özelliğini kaybetmesine ve bileşenlerin hızla aşınarak bozulmasına neden olur.

Uzun yolculuklarda ise motoru 2.000 devirde sabit tutmak maksimum yakıt verimliliği sağlar.

Çok eski araçlarda devir saati yoktu. Vites değiştirme aralıkları motor sesine göre ayarlanıyordu.

Devir Saati Çeşitleri

Devir saatleri, mekanik, analog ve dijital olmak üzere 3 farklı tasarıma sahiptir.

Mekanik Devir Saati

Üç tasarım arasında en basit olanı mekanik devir saatleridir. Devir saatlerinin atasıdır. Bu saatler, bir tahrik kablosu ile krank veya eksantrik miline bağlıdır. Milin dönme hızını buradan alarak göstergenin ibresini hareket ettirir. Milin dönmesi esnasında tahrik kablosu büküldüğünden, yüksek bir hata payına sahiptir (500 RPM'ye kadar). Genellikle eski arabalarda ve motosikletlerde kullanılır.

Analog Devir Saati

Daha gelişmiş bir model ise analog olan devir saatleridir. Çalışma mantığı neredeyse mekanik devir saati ile aynıdır. Milin dönme değerini gösterge paneline iletim şeklinde farklılık gösterir. Cihazın elektronik kısmı krank mili konum sensörüne bağlıdır. Saatin içindeki ibreyi gereken miktarda saptıran manyetik bir bobin vardır. Bu saatlerinde hata payı yüksektir (500 RPM'ye kadar)

Dijital Devir Saati

Devir saatinin en son modifikasyonu dijitaldir. Krank mili sensörüne bağlanır. Manyetik bobin yerine sensörden gelen sinyalleri toplayan bir mikroişlemci kullanır. Bu sinyaller, kesin bir değer olarak gösterge paneline yansıtılır. Mekanik ve analog tasarımlarla karşılaştırıldığında en küçük hata payına sahiptir. (100 RPM'ye kadar)

 

Devir Saati Neden Yanlış Gösterir?

Devir saatinin arıza yapmasının en yaygın nedeni hasarlı, gevşek veya korozyona uğramış kablo demeti ve bağlantılardır. Gösterge ibresinin arızalanması veya kalibrasyonun yanlış yapılması da arızaya sebep olabilir. Arıza belirtileri gördüğünüzde aracınızı profesyonel bir tamirciye gösterin.