VVT ve Eksantrik Mili Konumlandırıcı (Aktüatör) Nedir? Arıza Belirtileri Nelerdir?

VVT (Değişken Supap Zamanlaması) nedir? VVT sistemi nasıl çalışır? Eksantrik mili konumlandırıcı (aktüatör) nedir? Aktüatör arıza belirtileri nelerdir?

Neredeyse tüm yeni model araçlar Değişken Supap (Valf) Zamanlaması (VVT) teknolojisi ile donatılmıştır. Bu teknoloji, motor tasarımındaki asırlık ikilemi ortadan kaldırmak için, 2000'li yılların başında ortaya çıktı (çalışmalarına 1991 yılında başlandı). Aracı nazik ve dostça mı yoksa agresif ve güçlü şekilde mi kullanmayı seversiniz? VVT sayesinde aracı her iki şekilde de kullanmanız mümkün. Bu teknoloji, sistem yapılandırmasına bağlı olarak motor performansını iyileştirebilir, emisyonları azaltabilir, yakıt ekonomisini artırabilir veya tüm bunların hepsini yapabilir.

Eksantrik mili aktüatörü olarak da bilinen bir veya daha fazla eksantrik mili konumlandırıcısı, VVT sisteminin kalbi görevi görür. Bu aktüatörler, doğru koşullar sağlandığında, motorun supap zamanlamasını ayarlamak için eksantrik millerinin konumunu değiştirir.

Eksantrik mili konumlandırıcıları teoride harika görünse de, birçok modern motorda ortak bir arıza noktasıdır. İleride yaşayabileceğiniz arızalara karşı tedbirli olmak ve arıza belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak faydalıdır.

Eksantrik Mili Konumlandırıcısı Nedir?

Eksantrik mili konumlandırıcısı, eksantrik (kam) milini kontrol eden, kam tahrik dişlisine monte edilmiş, araç bilgisayarıyla kontrol edilen bir zincir dişlisidir. Bu dişlinin birincil görevi, motor çalışırken krank milinin konumuna göre eksantrik milinin konumunu ayarlamak, böylece supap zamanlamasını değiştirmektir. Bazı araç üreticileri, eksantrik mili konumlandırıcılarını "aktüatör" veya "fazer" (phasers) olarak adlandırırken, diğerleri farklı terminoloji kullanır. Adı ne olursa olsun, hepsi aynı amaca hizmet eder.

Konuyu daha iyi anlamak için önce eksantrik millerini, supapları ve değişken supap zamanlamasını anlamak yardımcı olur.

Eksantrik Mil(ler)i ve Subaplar Nasıl Çalışır?

Motorun içinde bir krank mili ile birlikte bir veya daha fazla eksantrik mili bulunur. Eksantrik milleri, havanın (ve port enjeksiyonu durumunda yakıtın) motora girmesine ve egzoz gazlarının dışarı çıkmasına izin veren bir dizi valfi açar ve kapatır.

Bu sırada krank mili, piston kollarını ve dolayısıyla pistonları harekete geçirir. Araç çalışırken, emme supapları havanın silindirlere girmesini ve yakıtla karışmasını sağlar. Karışım bujiler tarafından ateşlenerek bir dizi küçük patlama meydana gelir. Patlama hangi silindirde gerçekleşirse, o piston aşağı doğru inmeye zorlanır ve bu sırada egzoz gazlarının dışarı atılması için egzoz supapları açılır.

İlk çalıştırmada krank mili pistonlara güç iletirken, artık pistonlar krank milini döndürmeye başlar ve araç harekete hazır hale gelir. 

Bir triger zinciri (veya triger kayışı), krank milini eksantrik millerine bağlar. Pistonlar doğru noktaya ulaştığında supapların açılıp kapanması için miller senkronize tutulmalıdır.

Değişken Supap Zamanlaması (VVT) ve Aktüatörler Nasıl Çalışır?

Geleneksel bir motorda, supap (valf) zamanlaması sabittir. Ancak modern bir VVT sistemi ile eksantrik mil(ler)inin konumu ayarlanabilir. Böylece supap zamanlaması değiştirilebilir. Bu yeteneğe sahip olmak motor performansını iyileştirebilir, yakıt ekonomisini artırabilir veya her ikisini birden yapabilir.

VVT'nin verimini kavrayabilmeniz için şu cümleyi iyi anlamanız önemlidir:

"Bir motor, yüksek devirlere çıktığında daha fazla havaya ihtiyaç duyar. Emme valfleri, yanma odasına yeterli hava girmeden kapanırsa performans düşebilir. Düşük devirlerde ise valfler gerektiğinden daha uzun süre açık kalırsa yanmamış yakıta ve dolayısıyla kötü motor performanslarına sebep olur." Supap zamanlaması sabit olan motorlar bu şekilde çalışır. VVT teknolojisine sahip olan motorlar ise, motorun devrine göre supapların sürekli olarak ayarlanmasını sağlar. Zamanlama, tüm motor hızlarına ve koşullarına uyacak şekilde optimize edilir.

Eksantrik mili konumlandırıcısı (aktüatör), valf zamanlamasını kontrol etmek için eksantrik mili ile birlikte çalışır. Valf zamanlaması, motor çalışırken supapların açılıp kapanmasıdır. Aktüatörler, emme ve egzoz eksantrik dişlilerinde bulunur ve bir zamanlama zinciriyle bağlanır.

Bir yağ kontrol valfi (diğer adıyla VVT solenoidi), aktüatörü etkinleştirmek için yağ basıncı uygular. Araç bilgisayarı (ECM / PCM / ECU), çeşitli sensörlerden gelen girdilere göre VVT solenoidlerini kontrol eder.

Eksantrik Mili Konumlandırıcısı Arıza Belirtileri Nelerdir?

• - Motor arıza ışığının yanması
• - Motor performansının düşmesi
• - Motordan gelen tıkırtı sesleri
• - Zamanlama sistemi bozulacağı için motor düzensiz çalışır veya hiç çalışmayabilir.
• - Motor tekleyebilir veya stop edebilir
• - Yakıt tüketimin artması