Dizel Motor Nasıl Çalışır? Dizel Motor Nedir?

Dizel motor nasıl çalışır? Dizel motor nedir? Dizel yakıt (mazot / motorin) nedir? Benzinli ve dizel motor çalışma şekilleri

Dizel Yakıt (Mazot / Motorin) Nedir?

Mazot veya motorin olarak da bilinen dizel yakıt, ham petrolün damıtma ürünlerinden biridir. Karbon ve hidrojenden oluşan bir akaryakıt çeşididir. Benzinden daha zor tutuşur, kaynama noktası daha yüksek ve buharlaşma eğilimi de oldukça düşüktür. Otomobillerde, ateşleme yerine sıkıştırılarak tutuşan bir yakıt türüdür. Yaygın olarak, benzin gibi ham petrolden elde edilir, ancak farklı ve kısmi bir arıtma prosedüründen geçirilir. Bu işlem, dizel yakıta benzinden daha fazla yağ bazlı bir özellik katar.

Dizel yakıtın içerisinde yer alan bileşenler sayesinde yakıt daha etkili bir hale dönüştürülmektedir. İçerisinde bulunan hidrokarbonlar oldukça akışkan ve yağlıdır. Özellikle soğuk havalarda bu maddeler kristalleşerek partikül filtresini tıkayabilir ve aracın performansını olumsuz yönde etkileyebilir. Bunu engellemek için, akaryakıt firmaları tarafından yakıta çeşitli takviye bileşenler eklenmektedir. Bitkisel yağlardan üretilebilen biyo-dizel gibi alternatif kaynaklarda geliştirilmiştir.

 

Dizel Motor Nasıl Çalışır?

Tıpkı benzinli motor gibi, dizel motor da bir tür içten yanmalı motordur. İçten yanmalı motorlarda, yakıt silindirlerin içinde yakılarak güç üretilir.

İçten yanmalı motorun çalışma prensibi, buharlı lokomotiflerde kullanılan dıştan yanmalı motorlardan çok farklıdır. Buharlı lokomotiflerde, içi su dolu bir kazan dışarıdan müdahale edilen büyük bir ateş tarafından ısıtılırdı. Oluşturulan buhar, uzun borulardan geçerek silindirlere aktarılır ve pistonları harekete geçirerek tekerlekleri döndürürdü. Bu harici yanmadır, çünkü ateşleme silndirlerden 6-7 metre uzakta meydana gelir. Benzinli veya dizel motorlarda ise yakıt, silindirlerin içinde yanar. Isı, silindirlerin içerisinde üretildiği için, aynı hacimde yakıttan çok daha fazla enerji elde edilir. Bu nedenle içten yanmalı motorlar, dıştan yanmalı motorlara göre çok daha verimli çalışır.

Benzinli ve dizel motorların her ikisi de içten yanmalı motor olsa da çalışma yöntemleri biraz farklıdır. Benzinli bir motorda, yakıt ve hava silindire enjekte edilir. Pistonlar, her silindirin içindeki karışımı sıkıştırarak patlayıcı hale getirir ve bujiden çıkan küçük bir elektrik kıvılcımı onu ateşler. Bu işlem, karışımı patlatarak pistonu silindirin aşağısına iter ve (krank mili ve şanzıman aracılığıyla) tekerlekleri döndüren gücü üretir.

Dizel motorlar da buna benzer şekilde çalışır ancak kullanılan yöntem biraz daha farklıdır. Dizel motorlarda yakıt, havanın sıkıştırılması yöntemi ile ateşlenir, bu nedenle bu motorlarda buji kullanılmaz. Benzinli bir motorda, sıkıştırma oranı normalde 8:1 ila 10:1 arasındadır, yani silindirdeki hava ve yakıt hacmi sekizde biri ila onda biri kadar sıkıştırılır. Dizel motorda ise bu eylem ortalama iki katına kadar çıkar. Dizel hava ve yakıt karışımı 14:1 ila 22:1 arasında herhangi bir yerde sıkıştırılır. Daha önce bir bisiklet lastiği şişirdiyseniz, basınç artıkça pompanın ellerinizde daha da ısındığını hissetmişsinizdir. Bunun nedeni, bir gazın sıkıştırılmasının ısı üretmesidir. Silindirin içindeki hava-yakıt karışımı sıkıştırıldığında 250 °C ila 500 °C arasında bir ısı ortaya çıkar. Bu neden önemli diye sorarsanız, karışım üzerinde meydana gelen aşırı basınç ve ısı etkisi büyük bir patlama meydana getirir. Dizel yakıt, kıvılcım ve ateşleme yöntemi ile verimli bir şekilde yanmaz, ancak sıkıştırılarak patladığında aşırı miktarda güç üretebilir.

Dizel yakıtın daha kalın ve yağlı kıvamı nedeniyle atomize edilmesi ve silindire püskürtülmesi daha zordur. Ayrıca dizel yakıt en yüksek sıkıştırma noktasında püskürtülür. Bu nedenle, yakıtı silindire verimli bir şekilde enjekte etmek için inanılmaz bir basınca ihtiyaç duyulur. Dizel motorlarda, depodan motor bölmesine yakıtı göndermek için bir yakıt pompası ve enjektörlere giden basıncı artırmak için bir yüksek basınçlı enjeksiyon pompası kullanılır. Sıkıştırılan havaya, enjektörler tarafından yakıt püskürtülür. Enjekte edilen yakıt miktarı, sürücünün talep ettiği güce göre değişir. Silindir içindeki hava o kadar sıcaktır ki, yakıt püskürtüldüğü an da bujiye ihtiyaç duymadan tutuşur ve patlar. Bu kontrollü patlama, pistonun silindirden geri itilmesini sağlayarak motorun ihtiyaç duyduğu gücü üretir. Piston tekrar yukarıya çıktığında, egzoz gazları açılan egzoz supaplarından dışarı itilir ve süreç kendini tekrar eder.

Gelişen teknoloji ile birlikte, dizel motorlara Common Rail (CRD) ve dizel partikül filtreleri gibi yeni teknolojiler ilave edildi. Bu sayede, bu motorların daha sessiz ve temiz çalışması sağlandı. Sürücüleri rahatsız eden yakıt kokusu ve motor gürültüsü giderilerek, sağladığı yakıt tasarrufu avantajı ile dizel motorlar günümüzde çok daha popüler hale geldi.