Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörü Nedir? EGT Sensörü Arıza Belirtileri
Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörü nedir? EGT sensörü arıza belirtileri nelerdir? EGT sensörü nasıl çalışır?
Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörü Nedir?
Kısa adı EGT sensörü olan egzoz gazı sıcaklık sensörü, egzoz gazının sıcaklığını ölçmek için kullanılır. Daha sonra bu bilgiler motor kontrol ünitesine (ECM / ECU) iletilerek benzinli ve dizel motorlu araçlarda farklı işlemler için kullanılır. Yakıt sarfiyatını iyileştirmek, egzoz emisyonlarını düşürmek, katalitik konvertör sıcaklığını ayarlamak, DPF (Dizel Partikül Filtresi) rejenerasyon işlemini başlatmak, motor bileşenlerinin aşırı ısınmasını engellemek gibi birçok motor sisteminin yönetimi bu sensör yardımıyla gerçekleşir.
Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörü Nasıl Çalışır?
Günümüz motorları daha çevre dostu ve ekonomik olmakla birlikte daha güçlü olarak üretiliyor. Küçük hacimli motorlara turboşarj ve süperşarj sistemleri takılarak güç kapasiteleri artırılıyor fakat önemli bileşenler küçültüldüğü için motor daha yüksek sıcaklıklara maruz kalıyor.
Bu gelişimin bir sonucu olarak egzoz gazı sıcaklık sensörü teknolojisinin kullanım alanı da daha karmaşık bir hal almıştır. Asıl amacı katalitik konvertörü izlemek olan EGT sensörleri, motor bileşenlerini korumak için bir gereklilik haline gelmiştir.
Egzoz gazı sıcaklık sensörleri hem dizel hem de benzinli motorlu araçlarda kullanılmaktadır. Bir aracın egzoz gazı sıcaklığını izlemek için, araçta takılı üç veya daha fazla EGT sensörü olabilir. Bunlardan biri turboşarjdan önce, diğeri DPF'den (Dizel Partikül Filtresi) önce ve sonuncusu da parçacık filtresinden sonra takılır.
NTC (Negatif Sıcaklık Katsayısı) ve PTC (Pozitif Sıcaklık Katsayısı) algılama elementine sahip iki çeşit sensör vardır. Her ikisinin görevi de aynı olmasına rağmen sıcaklığı ölçme biçimleri birbirinden farklıdır. NTC sensörler, düşük sıcaklıklarda yüksek bir dirence sahiptir. Yüksek sıcaklıklarda ise direnci düşer. Başka bir deyişle, sıcaklık arttıkça direnç azalır. PTC sensörleri ise sıcaklıkla doğru orantılı olarak çalışır. Yani sıcaklığa göre direnç artar veya azalır. Olası ölçüm aralığı ve sıcaklıklara verilen kesin dirençler, sensörün tasarımına bağlı olarak değişir. Her iki sensörde durumu ECU'ya iletmek için bir voltaj sinyali üretir ve gönderir. ECU, üretici firma tarafından önceden belirlenen parametreler doğrultusunda bu sinyalleri yorumlar ve gerekli işlemleri yapar.
Benzinli Motor EGT Sensörleri
Benzinli motorlarda, egzoz gazı sıcaklık sensörlerinin ana işlevi, bileşenleri aşırı ısınmaya karşı korumaktır. Bu durumda öncelikle izlenecek kritik bileşenler turboşarj ve katalitik konvertördür. EGT sensörü bu bileşenlerde aşırı sıcaklık tespit ederse, ECU sıcaklığı düşürmek için basınç takviyesini ve dolayısıyla motor gücünü azaltarak uygun önlemi alır.
Motor yönetim sisteminin ayarına bağlı olarak, katalitik konvertörü soğutmak için enjekte edilen yakıt miktarını (ve böylece yakıt tüketimini) artırarak katalitik konvertörün korunmasını sağlar.
Dizel Motor EGT Sensörleri
Dizel motorlarda, dizel partikül filtresinin (DPF) sıcaklığını izlemek için egzoz gazı sıcaklık sensörleri kullanılır. Burada, bileşenlerin aşırı ısınmasından ziyade partikül filtresinin rejenerasyonu için gerekli sıcaklığın sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
Egzoz Gazı Sıcaklık Sensörlerinin Diğer Görevleri
EGT sensörleri ayrıca azot oksit (NOx) değerlerini azaltmak için kullanılır. Katalitik konvertörün sıcaklığı sürekli kontrol edilerek, aşırı ısınması engellenir ve koruma altına alınır. Yeni üretilen sensörlerin -40 ile + 900˚C arasında bir ölçüm aralığı vardır.
Bazı EGR sistemlerinin ölçümünde de sıcaklık sensörleri kullanılır. Bu sensörler temel olarak egzoz gazı sıcaklık sensörleriyle aynı şekilde çalışır, ancak daha küçüktürler ve 400˚C daha düşük bir maksimum ölçülebilir sıcaklığa sahiptirler.
EGT Sensörü Motorun Neresindedir?
Egzoz gazı sıcaklık sensörlerinin montaj konumları kullanım amaçlarına göre değişiklik gösterir. Turboşarj, katalitik konvertör, DPF (Dizel Partikül Filtresi) giriş çıkışlarına ve NOx azaltma sisteminin bileşenlerine takılıdırlar. Aracın modeline göre giriş yerleri ve sayıları değişiklik gösterir.
EGT Sensörü Arızalanırsa Ne Olur?
- DPF (Dizel Partikül Filtresi) tıkanır
- DPF rejenerasyon işlemleri daha uzun sürer
- Hatalı DPF rejenerasyon işlemleri gerçekleşir
- Yakıt tüketimi artar
- Aşırı ısınmadan dolayı egzoz bileşenleri veya iç motor bileşenleri arızalanır
- Motor arıza uyarı lambası yanar
- Emisyon değerleri artar
