Enjektör Nedir?

Enjektörler, motorun en pahalı parçaları arasında bulunur.. Bu hassas parçalar kalitesiz ucuz yakıt karşısında tıkanarak yüksek maliyetli faturaların ortaya çıkmasına neden olabilir.

Dizel Motorlarda Enjektör Çalışma Prensibi : Havanın üzerine mazot püskürtürler.
Benzinli Motorlarda Enjektör Çalışma Prensibi : Silindirin üzerine benzin püskürtürler.

Kimi krediyle, kimi uzun yıllar biriktirdiği parasıyla bir araç sahibi olur. Ne olursa, nasıl olursa olsun o araç, kullanıcısı için önemli ve değerlidir.

Peki insanlar hayatlarının bu denli önemli bir parçasını niçin bazen ihmal ederler? Cevap yüksek bakım maliyetleri ve diğer giderler olabilir mi?

Bizce böyle! Ucuz ve kalitesiz yakıt tercihi, yakıt deposunun adeta dibine kadar kullanılması ve bakımların aksaması birçok otomobilde özellikle enjektör problemlerini ortaya çıkartabiliyor. Ancak bu tür hataları kabul etmeyen yeni nesil motorlar, ilk arızayı yakıt sisteminde veriyor.

Yakıt sistemi arızaları benzinli motorlarda önemli masraflar çıkartırken, dizellerde katlanarak artabiliyor. Dizel motorlar, sıkıştırılan havanın üzerine enjektörlerin püskürttüğü mazotla çalışırken benzinliler, silindirin yanma odasında enjektörün püskürttüğü benzin ve hava karıştırılır ve buji tarafından ateşlenir. Yani her iki motor çeşitinde son söz enjektörlerindir.

Dizel motorlarda son yıllarda yaygınlaşan Common-Rail sistemi sayesinde aracın geçmişe göre yakıt tüketimi azalırken, artan performansının yanında düşük emisyon değerleri de mümkün olabiliyor. Ayrıca gürültü seviyesi ve titreşimi en aza inen yeni nesil motorlar kaliteli yakıtla çalışmaya alışkın. Türkiye’de ise hala düşük kaliteli, ucuz yakıta rastlamak mümkün. Standart dışı mazottaki kalitesiz yakıtın içerisinde bulunan sıvı veya katı maddeleri yakıt filtresini doldurduktan sonra enjektörlerin ince delikli püskürtme noktalarında birikir. Tıkanan enjektörler, motorun verimini düşürürken, arıza lambası da yanmaya başlar.

Bu durum benzinli motorlarda biraz daha iyimserdir ve minimum 300 TL’lik fatura çıkartır. Bu rakam dizelde yaklaşık 800 TL’yi rahatlıkla aşabilir.

Bu masrafla karşılaşmamak için dizel motorlarda; araç siyah duman atmaya başladığı an bakım zamanının geçtiği anlaşılmalıdır. Bir de üzerine alınacak kalitesiz yakıt, enjektör memelerinin tıkanması için yeterlidir.

Bunları önlemek için yapılması gerekenlerden biri de enjektör temizliğidir. Aracınız benzinliyse, 40.000 km’de, dizelse 25.000- 30.000 km arasında yakıt enjektör temizliğini mutlaka yaptırın. Bu temizlik ortalama 80-120 TL arasında değişirken yakıt deposundaki mazotun tamamı bitmeden üzerine deponuzu doldurmanız olası sorunların önünü kapatacaktır.

Dizel motorlu araçlarda periyodik bakımların aksatılmaması, özellikle yakıt filtresinin zamanında değiştirilmesi enjektörlerin kullanım verimi için gereklidir.

Enjektör Bakımı Önemli mi ?

80-200 TL arası enjektör bakımı yapılıyor. Aracınız benzinli ise 40. 000 km, dizel ise 25. 000 km de bir enjektör bakımı yapmanızı öneririz. Aksi halde enjektörlerinizi tıkanmaya başlaması aracınızın performansını azaltcağı gibi yakıt tüketiminide arttıracaktır.

Enjektör Nasıl Çalışır?

Enjektörün çalışması çok karmaşık bir süreçten oluşur. Küçük adımlara ayırarak açıklayalım. Enjektör serbest konumda, elektromıknatıs elektriksel olarak beslenmez ve kılavuz iğne kapalı konumdadır. Giriş deliği üzerinden beslenen kumanda odasındaki basınç, hattaki basınca eşittir. Dolayısı ile basınç çubuğu-pim grubuna kapanma yönünde etki eden kuvvetler, açılma kuvvetini yener. Püskürtme sürecinin önemli parçalarından bir tanesi, enjektör memesi iğnesidir. Enjektör memesi iğnesi, enjektör memesi yayı ile yuvasına bastırılır. Sürekli olarak yakıtla dolu olan enjektör kapalı durur. Enjektör memesi iğnesi üst tarafındaki odacıkta rail basıncı altında olan yakıt bulunur. Rail basıncının enjektör başlığı yayını kaldırıp sürekli bir püskürtme olmaması için kontrol pistonu tarafından aksi yönde bir basınç oluşturulur. Manyetik supap devre dışıdır armatürün supap bilyası, bastırma yayı tarafından çıkış tıkacındaki yerine bastırılır. Supap kontrol bölmesine yakıt akar ve railin yüksek basıncı oluşur. Supap kontrol pistonundaki rail basıncı ve enjektör memesi yayının gücü, enjektör iğnesini, basınç basamağını etkileyen açma gücüne karşı kapalı tutarlar. Enjeksiyon başlangıcında elektromıknatıs elektriksel olarak beslendiğinde, kılavuz iğne yukarı hareket eder ve kesit alanı giriş deliğinden daha büyük olan çıkış deliği açılır. Sonuç olarak, giriş deliği üzerinden yeterli miktarda akış olmadığından dolayı, kumanda odasında mevcut olan dizel yakıtı boşaltılır ve basınç düşer. Basınç çubuğunun üst kısmına etki eden kuvvet azalır ve açma kuvveti değerinin üzerine çıktığında, püskürtücü açılmaya başlar. Sürekli olarak basınç borusu tarafından doldurulan besleme odasından gelen dizel yakıtı püskürtücü üzerinden akmaya başlar ve yakıt silindirlere gönderilir. Yani manyetik supap devreye alındığında veya elektromıknatısın gücü, bastırma yayı ve armatürün toplam gücünün üstüne çıktığında, çıkış tıkacı açılır.

Çıkış tıkacı açıldığında yakıt, supap kontrol bölümünden üstteki boşluk vasıtası ile yakıt geri iletme elemanı üzerinden depoya gider. Supap kontrol bölmesindeki basınç düşer ve kontrol pistonu yukarı doğru hareket eder. Supap kontrol bölmesinin basıncı, odacık basıncından az olduğu için supap kontrol pistonu yukarı doğru itilir ve enjektör yayı bastırılır. Kontrol pistonu üst konumda olduğunda enjektör iğnesi tamamen açıktır. İğnenin açılması ile püskürtme süreci başlar.

Enjeksiyon sonunda elektromıknatısın elektriksel beslenmesinin kesilmesi, çıkış deliğinin kapanmasına sebep olur, bu da daha sonra kumanda odasındaki basıncın hızla artarak orjinal değerine ulaşmasını sağlar.

Sonuç olarak, basınç çubuğu pimine etki eden kuvvetler tekrar dengelenirler. Kuvvetlerin dengelenmesi sonucunda, basınç çubuğu ve pimi tekrar aşağı doğru hareket eder. Püskürtücüye yakıt akışı durdurulur ve enjeksiyon sona erdirilir. Yani manyetik supap devre dışı kaldığında armatür, bastırma yayının gücü ile aşağı doğru itilir. Akıtma tıkacının kapanması ile supap kontrol bölmesinde yine rail’de olduğu gibi bir basınç oluşur. Supap kontrol bölmesi ile enjektör yayının gücü, yine odacık gücünün üstüne çıktığından enjektör iğnesi kapanarak püskürtme sona erer.