Kol Yatak Nedir? Kol Yatak Arızası Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?
Kol yatak nedir? Kol yatak arızasının sebepleri nelerdir? Kol yatak arızası belirtileri nelerdir? Kol yatak ve ana yatak nasıl ayırt edilir?
Aracınız en küçük somun ve civatalar dahil yaklaşık 30.000 parçadan oluşur. Her parça, aracın çalışmasında önemli bir rol oynasa da, genellikle göz ardı edilenler her zaman en küçük bileşenlerdir. Buna bir örnek, motorun optimum performansını korumasında önemli bir rol oynayan kol yataklardır.
Kol Yatak Nedir?
Krank mili muylusuyla piston kolunun geniş kısmının arasına yerleştirilen motor parçalarına kol yatak denir. Kol yatak, iki ayrı yarım daireden oluşan ayrık manşonlu bir yatak türüdür. Yatağın üst yarısında, krank milini yağlayan ve aşırı ısıyı önleyerek yatağın içinde serbestçe dönmesine izin veren küçük bir yağlama deliği bulunur. Motorun içindeki her piston için bir kol yatak bulunur. Örneğin, dört silindirli bir araçta, dört adet kol yatak vardır.
Kol Yatak ve Ana Yatak Nasıl Ayırt Edilir?
Kol yataklar ve ana yatakları birbirinden ayırmak biraz zor olabilir. İkisini nasıl ayırt edeceğiniz aşağıda açıklanmıştır:
- - Kol yataklar, aşırı basınç altında piston kollarının kırılmadan krank milini döndürmesini sağlar. Ana yataklar ise piston kollarının krank milinin konumunu bozmasını engelleyerek krank milinin motor bloğu içinde serbestçe dönmesini sağlar.
- - Ana yataklar krank mili ile motor bloğu arasına, kol yataklar ise piston kolları ile krank mili arasına konumlandırılır.
- - Bir motordaki ana yatak sayısı, kol yatağı sayısından bir fazla olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu genelleme her zaman ve her motorda böyledir. Bir araç en az iki kol yatağa sahiptir. Motor stabilitesini iyileştirmek için ana yatakların sayısı artırılabilir.
Hem kol yataklar hem de ana yataklar demir içermeyen metallerden yapılır. Üretiminde genel olarak alüminyum, bakır, kurşun, çelik, kalay ve bronz elementler kullanılır.
Kol Yatak Arızasının Sebepleri Nelerdir?
Kol yatak arızasının birkaç nedeni vardır. En yaygın olanları şunlardır:
- - Yağlama eksikliği kol yatak arızalarının bir numaralı nedenidir. Sorunun temel nedeni, düşük yağ seviyesinden arızalı bir yağ pompasına kadar herşey olabilir. Tıkalı yağlama kanalları da kol yatak arızasına neden olabilir.
- - Hatalı şim montajları, ters takılmış alt ve üst yatak manşonları, yanlış hizalanmış yatak delikleri ve düzgün sıkılmamış yatak kepleri gibi montaj hataları yatak arızasına neden olan faktörlerdir.
- - Motor yağları, aşırı ısı ve basınç altında yatakları birbirine sürtünmekten koruyan bir dizi katkı maddesi içerir. Kalitesiz ve aracınıza uygun olmayan bir motor yağını kullanmak, yatakları korumak için doğru katkı maddeleri içermeyeceğinden yatak arızasına neden olabilir.
- - Aracı aşırı yüksek devirlerde kullanmak, yataklara aşırı yük binmesine ve çatlamasına neden olabilir.
- - Aşırı kirli yağın kullanılması, yatak arızasının yaygın bir nedenidir. Toz, yol kalıntıları ve metal parçaları yağın içinde dolaşarak yataklara zarar verebilir ve kullanım ömrünü azaltabilir.
- - Zararlı asitlerin karterde birikmesi nedeniyle yataklar yüzeyinde pürüzler ve çukurlaşma meydana gelebilir. Aşırı sülfür nedeniyle dizel motorlarda yatak aşınmaları daha yaygın olsa da, bu olay motor yağının periyodik olarak değiştirilmemesi durumunda benzinli araçlarda da ortaya çıkabilir.
Kol Yatak Arızasının Belirtileri Nelerdir?
Arızalı bir kol yatağına işaret eden en yaygın semptomlardan ikisi, pistonlardan gelen vuruntu sesi ve gösterge panelinde yanan uyarı lambalarıdır.
Pistonların Vurması
Hasarlı veya aşınmış bir kol yatak, aşırı piston vuruntusuna neden olabilir. Bu durum, motor devri ile birlikte artan bir tıkırtı sesi çıkarır. Yataklar arasındaki boşluk artıkça vuruntu sesi de şiddetlenir.
Yanan Uyarı Işıkları
Gevşek bir kol yatak nedeniyle yağ basıncı düşebilir ve gösterge panelinde yağ lambası uyarı ışığı yanabilir. Motor parçaları arasındaki boşluk artıkça, bileşenler yeteri kadar yağlanmaz ve motorun diğer bileşenleri de zarar görebilir. Yağ lambası ile birlikte motor arıza lambası da yanabilir.
Motor Yağında Metal Parçalar
Yatak arızasının en yaygın belirtilerinden biri de, motor yağında görülen metal parçacıklardır. Normal yatak aşınmaları alüminyum toz halinde metal parçacıklar üretir. Ancak motor yağsız kaldığında genellikle ince şeritler veya kıymıklar halinde metal parçacıklar oluşur. Yağ seviyesini kontrol ettiğinizde veya yağı değiştirdiğinizde, yağda alüminyum şeritler veya kıymıklar görürseniz veya bu parçacıklar yağ çubuğuna yapışmışsa, yatağınız aşınmış veya kırılmış olabilir.
Bakıra Çalan Motor Yağı
Motor yataklarının aşındığının bir başka belirtisi ise motor yağındaki bakır parlaklığıdır. Birçok motor yatağı 3 katmanlı olarak tasarlanmıştır; çelik bir destek plakası, ortada bakır katman ve yumuşak alüminyum dış katman...
Bakır, alüminyumdan daha yumuşak ve daha kaygan bir malzemedir. Bu katman, yatak çelik tabakaya kadar aşınmadan önce sürücüye son bir uyarı işareti göndermek için kullanılır. Bakır tabakanın ömrü ortalama 1500-3000 km. kadar olup, motorunuz zarar görmeden önce aşınan yatak sorunlarını bulma şansı verir. Bakır tabaka aşınmaya başladığında, yağın rengi değişecek ve durumu fark etmenizi sağlayacaktır. Motor yağında, silindir kapağının içinde veya yağ çubuğunda bir bakır parıltısı tespit ederseniz, bu, yataklarınızın aşırı aşındığı anlamına gelir.
Aşınan motor yataklarına erken müdahale etmezseniz, komple motor revizyonu yaptırmanız gerekebilir.
