Motorun Geri Tepmesi ve Nedenleri

Motorun geri tepmesi nedir? Motor neden geri teper? İşte en yaygın nedenler..

Şöyle bir senaryo ile karşılaşmış olabilirsiniz. Işıklarda beklerken öndeki arabanın egzoz borusundan "pat pat" sesleri geliyor. Egzoz borusundan duman çıkıyor ve araç titriyor. Sallanarak hareket ederken egzozdan gelen son bir patlama sesi ve çıkan alev sahneyi kapatıyor. Bu senaryo geri tepmenin nasıl meydana geldiğinin biraz abartısı olsa da, tamamen yanlış değildir. Egzozdan çıkan duman verimsiz çalışan bir motoru, titreme ise ayar dışı olduğunu gösterir. Böyle bir motorda geri tepme durumu oldukça yaygındır.

 

Geri Tepme Neden Olur?

Arabanızdaki hava-yakıt karışımı motor silindirlerinin dışında bir yerde yandığında geri tepme meydana gelir. Bu, kontrol edilmezse arabanızın egzoz sistemine ve motoruna zarar verebilir. Ayrıca, arabanızın motorunun olması gerektiği kadar güç üretmediği ve çok fazla yakıt israf ettiği anlamına gelir. Bu nedenle, sürekli olarak geri tepen bir arabanın acilen tamire ihtiyacı vardır!

Egzoz supapları açıkken, silindirlerdeki hava-yakıt karışımı bujiler tarafından ateşlenirse geri tepme meydana gelir. En yaygın nedenler şunlardır:

 

Zengin / Fakir Çalışma Koşulları

Motorunuzun yanma odasına gerekenden fazla yakıt gönderiliyorsa buna zengin hava-yakıt karışımı denir. Zengin karışım, sızdıran bir enjektör ve kirli hava filtresi dahil, çok sayıda nedenden kaynaklanabilir. Düzgün yanma için, havanın yakıta tam oranı korunmalıdır. Silindirlere fazla yakıt gönderilirse, yanma işlemi uzar ve motorun bir döngüsünde işlem tamamlanamaz. Egzoz supapları açıldığında, yanma işlemi devam edecek ve geri tepme meydana gelecektir.

Aynı şekilde, yeterli yakıta sahip olmayan ve "fakir" çalışan bir motorda geri tepmeye neden olabilir. Fakir karışım, motorda havanın çok, yakıtın ise az olduğu bir durumu ifade eder. Arızalı yakıt pompası, tıkalı yakıt filtresi, tıkalı yakıt enjektörü dahil bir çok sorundan meydana gelebilir. Fakir karışıma sahip bir araçta, çok zayıf bir ateşleme meydana gelir. Yakıt etkili bir şekilde yanmaz ve egzoz supapları açılıncaya kadar yanma işlemini tamamlayamaz. Bu da geri tepmeye neden olabilir.

Bilgisayar kontrollü modern araçlarda hava-yakıt oranının doğru olmasını sağlamaya yardımcı olan oksijen sensörleri kullanılır. Sensörlerden biri arızalanırsa, hava-yakıt oranının yanlış ayarlanmasına neden olabilir. Böyle bir durumda, ECU'nun hafızasında bir kod saklanarak motor arıza ışığı yanacak ve sizi uyaracaktır.

Hatalı Motor Zamanlaması

Spesifik olarak, gecikmiş zamanlama geri tepmeye neden olur. 4 zamanlı bir motor emme-sıkıştırma-ateşleme-egzoz prensibi ile çalışır. Hareket halindeki benzinli bir araçta bu döngü dakikada ortalama 3.000-3.500 defa tekrarlanır. Ateşleme zamanlaması doğru değilse, bujiler emme supapları kapanmadan veya egzoz supapları açıkken yakıtı ateşleyebilir. Hava-yakıt karışımının doğru zamanda sıkıştırılmadığı ve ateşlenmediği her an bir geri tepme olayı meydana gelebilir. Bilgisayar kontrollü zamanlamaya sahip modern motorlar daha güvenlidir ve geri tepme olasılığı daha düşüktür.

Kırık Distribütör Kapağı

Ateşleme bobini olmayan araçlarda bujileri ateşlemek için bir distribütör ve buji kabloları kullanılır. Distribütör, bujilerin kıvılcım çıkarmasına ve yakıtı ateşlemesini sağlar. Distribütör kapağı çatlarsa, içeri nem girebilir ve bujilerin yanlış silindirleri ateşlemesine neden olabilir.

Buji Kablolarında Karbon Birikimi

Tüm buji kabloları distribütör kapağının üzerine takılır. Zamanla oluşan olumsuz faktörler, buji kabloları arasında kısa devreye neden olur. Bu kısa devre, buji kabloları üzerinde kurumlanma oluşturur. Bu durum, ateşleme bobinlerinde de meydana gelebilir. Kısa devre nedeniyle zayıf ateşleme meydana gelir ve bujiden çıkan kıvılcım yakıtı ateşlemeye yetmez. Yakıtın yanma işlemi, egzoz supapları açılıncaya kadar tamamlanmaz. Egzoz supapları açıkken meydana gelen hızlı yanma, geri tepmeye neden olur.

Vites Değiştirirken Geri Tepmenin Meydana Gelmesi

Özellikle manuel vitesli araçlarda, bazı durumlarda vites değiştime esnasında geri tepmeler yaşanabilir. Özellikle yüksek devirlerde, vites değiştirmek için debriyaja bastığınızda, silindirlere yakıt girmeye devam edebilir. Tüm bu yanmamış yakıt egzozda birikir ve debriyajı bıraktığınızda bir patlama sesi ile birlikte tutuşabilir.