Fan Termiği Nedir? Fan Termiği Arızası ve Belirtileri Nelerdir?

Fan termiği nedir? Fan termiği arıza belirtileri nelerdir? Fan termiği nasıl çalışır? Fan termiği ne zaman değiştirilir? Fan termiği arızası nasıl anlaşılır?

Fan Termiği Nedir?

Fan termiği, motor soğutma fanlarının çalışmasını kontrol eden bir soğutma sistemi bileşenidir. Yeni araçların çoğu, motoru soğutmak için elektrikli soğutma fanları kullanır. Daha eski araçlarda ise fanları kontrol etmek için mekanik fan termikleri bulunur. Fan termiği termostatik bir cihazdır, yani sıcaklığa bağlı olarak çalışır ve genellikle su pompası veya başka bir kayış tahrikli kasnağa monte edilir. Görevi, fan pervanesinin çalışma hızını kontrol etmektir. Gerektiğinde radyatöre hava akışı sağlar, gerekli olmadığında ise pervanenin üzerine binen yükü azaltarak motordaki sürtünmeyi azaltır. Bu da, motor gücünü ve yakıt ekonomisini iyileştirir.

Fan termiği, soğutma fanlarının çalışmasındaki en temel bileşenlerden biridir ve motorun genel çalışmasına büyük ölçüde katkıda bulunur. Motor sıcaklığına bağlı olarak soğutma fanının tam kapasitede çalışmasını sağlar. Motor soğukken termik gevşek bir şekilde döner. Sıcaklık yükseldiğinde termik devreye girer ve aynı anda fanların en yüksek hızda çalışması sağlanır. Motor normal sıcaklığına ulaştığında termik devreden çıkar ve fanların dönüş hızı yavaşlar.

 

Fan Termiği Nasıl Çalışır?

Fan termikleri, termal ve termal olmayanlar olmak üzere ikiye ayrılır.

Çoğu fan termiği silikon bazlı bir yağ ile doldurulur. Fan devre dışıyken yağ dahili bir haznede tutulur. Fanın ön tarafında radyatörden geçen havanın ısısına bağlı olarak genişleyen veya büzüşen bi-metalik bir yay bulunur. Sıcaklık yaklaşık 76 °C (170 °F) ulaştığında, yay genişler ve valf plakasını döndürerek sıvının hazneden termiğe akmasına izin verir. Bu noktada tahrik plakası ile mahfaza arasında sürtünme oluşur ve fanı su pompası şaftına bağlayarak dönmesini sağlar. Sıcaklık düştükçe yay gevşer ve valf plakasını geri döndürür. Bu, sıvı akışını durdurur ve fanı devre dışı bırakır.

Termal olmayan fan termikleri RPM'ye bağlıdır. Merkezkaç kuvveti, sıvıyı valflere doğru iter. Düşük devirde, valfler açılır ve sıvının akmasına ve fanın devreye girmesine izin verir. Devir arttıkça merkezkaç kuvveti de artar. Kuvvet, valfleri kapatır ve yağı haznede tutar. Bu, fanı devre dışı bırakır.

Termal olmayan termikler, termal fan termiklerine kıyasla daha ucuzdur. Daha düşük maliyetli olması bir avantaj gibi görünsede, çalışmak için daha fazla güce ihtiyaç duyarlar. En büyük dezavantajı, düşük hızlarda radyatörün soğutulmasında daha az etkili olması, daha fazla sürtünme kuvveti oluşturmaları ve daha kısa ömürlü olmalarıdır.

Termikli fanların bir diğer özelliği, fanın her koşulda dönmeye devam etmesidir. Fan termiği devreye girmese bile fan, su pompası hızının %20-35'i oranında dönmeye devam eder.

Uygulama yapılacak aracın ihtiyacına göre değişen, farklı seviyelerde termal fan termikleri kullanılır. Standart olanlar devreye girdiğinde fanı su pompası hızının %60-70 oranında döndürür. Devre dışı kaldıklarında ise fan, su pompası hızının %20-30 oranı arasında dönmeye devam eder.

Ağır hizmet tipi olanlarda ise, termik devreye girdiğinde fan su pompası hızının %80-90'ı oranında döner. Bu, daha iyi soğutma için daha fazla hava akışı sağlar. Termik devre dışı kaldığında ise fan, su pompasının %25-35'i oranında dönmeye devam eder.

Elektronik fan termikleri, termal fan termikler ile aynı mantıkla çalışır, ancak valfler, aracın bilgisayarından gelen bir sinyalle kontrol edilir. Birçok sensörden gelen bilgiler sayesinde kontrol modülü, fanın açılıp kapanma zamanlamasını ayarlar.

En iyi fan termiği, uygulamanız için tasarlanmış olandır. Yanlış parçaların kullanılması, yetersiz soğutmaya, aşırı gürültüye, düşük yakıt ekonomisine ve/veya fan termiğinin arızalanmasına neden olabilir.

Bununla birlikte, aracınızda termal olmayan veya standart tip bir fan termiği varsa ağır hizmet tipi termal fan termiği ile değiştirebilirsiniz. Ancak, termal bir fan termiğini termal olmayan bir termikle değiştirmeniz asla önerilmez. Elektronik fan termikleri ise yalnızca elektronik olan başka bir termikle değiştirilebilir.

Far Termiği Arıza Belirtileri Nelerdir?

Fan termiği bir soğutma sistemi bileşeni olduğundan, arızalandığı taktirde motorun aşırı ısınmasına ve diğer sorunlara neden olabilir. Genellikle arızalı bir fan termiği, sürücüyü uyaran birkaç semptom gösterir. En yaygın arıza belirtileri şunlardır:

• - Araç durdurulduğunda fanın dönmeye devam etmesi (sıcak motor kapatıldığında üç veya daha fazla kez)
• - Rölantide veya düşük araç hızlarında klima performansının düşmesi
• - Motor sıcakken fanların düşük hızda çalışması
• - Motorun aşırı ısınması
• - Fan pervanesinin öne ve arkaya doğru hareket etmesi
• - Fan pervanesinin hiç dönmemesi
• - Arızalı yatak nedeniyle fanın aşırı gürültülü çalışması
• - Motor devri ile birlikte titreşimlerin artması
• - Fan termiği çevresinde sıvı sızıntıları
• - Hızlanma esnasında motor gücünün azalması
• - Sürekli çalışan fan nedeniyle yakıt tüketiminin artması

Fan termiği, ana soğutma sistemi bileşenlerinden biri olduğu için motorun düzgün çalışması için çok önemlidir. Başarısız olduğunda, motor aşırı ısınma nedeniyle ciddi hasar riskiyle karşı karşıya kalabilir. Aracınız yukarıdaki belirtilerden herhangi birini gösteriyorsa veya fan termiği ile ilgili bir sorun olabileceğinden şüpheleniyorsanız, aracınızı vakit kaybetmeden bir tamirciye kontrol ettirin.

 

Fan Termiğinin Ömrü Ne Kadar Sürer?

Fan termiklerinin değiştirilmesi gerektiğini belirten belirli bir aralık yoktur. Bu nedenle, erken uyarı işaretlerini fark etmek önemlidir. Fan termiği, tamir edilebilen bir parça olsa da, çoğu durumda değiştirmek en güvenli olanıdır. Fan termiğini değiştirirken, düzgün çalıştıklarından emin olmak için soğutma fanını ve radyatörü kontrol ettirmek de akıllıca olacaktır.