Eksantrik (Kam) Mili Nedir? Nasıl Çalışır? Kam Mili Arıza Belirtileri Nelerdir?

Eksantrik (kam) mili nedir? Kam mili nasıl çalışır? Eksantrik mili arıza belirtileri nelerdir? Eksantrik mili arızası nasıl anlaşılır?

Eksantrik Mili Nedir?

"Kam mili" olarak da bilinen eksantrik mili, motorun temel işlevi için kritik öneme sahiptir. Eksantrik milinin görevi, emme ve egzoz subaplarının zamanında açılmalarını sağlamaktır. Krank mili dişlisinden aldığı tahrik dişlisi ile kam mili döndükçe, yumurta şeklindeki kamlar (loblar) subapların (valflerin) itilerek açılmasını sağlar.

Üstten egzantrikli (Overhead Camshaft / OHC) motorlar, üstten tek egzantrikli (Single Overhead Camshaft / SOHC) ve üstten çift egzantrikli (Double Overhead Camshaft / DOHC) olmak üzere ike çeşide ayrılır. Bu motorlarda egzantrik mili silindir kapağının üst kısmındadır.

Dört silindirli SOHC motorlarda sadece bir adet eksantrik mili bulunur. V6 veya V8 SOHC motorlarda ise iki tane vardır. Kam mili supap gövdeleri arasına monte edilir ve milin hareketi, külbütör kolları aracılığıyla subaplara iletir.

Dört silindirli DOHC motorlarda ise biri emme subapları, diğeri egzoz subapları olmak üzere iki tane kam mili bulunur. V6 veya V8 DOHC motorlarda sıra başına iki tane olmak üzere toplam dört kam mili mevcuttur. Miller genellikle, supap gövdelerinin üzerine konumlandırılır ve dönme kuvveti doğrudan subaplara iletilir.

Üstten egzantrikli motorlarda silindir başına üç ila beş supap bulunsa da genel olarak iki emme ve iki egzoz subapı vardır.

Daha eski teknoloji olan üstten subaplı motorlar (Overhead Valve Motor / OHV veya Pushrod Motor), silindir bloğunun iç kısmında ve genellikle krank milinin yakınında bir eksantrik miline sahiptir. Kam milinin hareketi, itici çubuklar (pushrod) sayesinde külbütör kollarına iletilir ve subaplar açılır. Pushrod motorlarda silindir başına iki veya üç valf bulunur. Çoğunlukla bir adet emme ve bir adet egzoz valfi bulunur.

Tipik bir eksantrik mili, küresel grafitli dökme demirden frezelenerek imal edilir. Bazı performans ve özel eksantrik milleri, yüksek kalite karbon çelik kullanılarak frezelenir. Döküm yöntemi ve dövme yöntemi ile tek parça olarak üretilirler.

 

Eksantrik Mili Nasıl Çalışır?

Kam milinin nasıl çalıştığını anlatmadan önce kam milinin geçmişine bir bakalım.

Eksantrik mili ilk icadından günümüze aynı mantıkla çalışmaktadır. 12. ve 13. yüzyıllarda yaşamış, Artuklu Türklerinden olan fizik ve mekanik mühendisi Ebû’l İz İsmail İbni Rezzaz El-Cezerî (d. 1136, Cizre, Şırnak; ö. 1206, Cizre), günümüzde kullanılan krank ve eksantrik millerinin temelini atmıştır. Kam mili o dönemde su saatinde ve su kaldıracında kullanılmıştır. 16. yüzyılda yaşamış Osmanlı mühendisi Takiyüddin ise, üzerinde altı tane kam lobu bulunan 6 silindirli bir su pompası icad etmiştir.

Günümüz motorlarında, eksantrik mili genellikle bir zamanlama zinciri veya triger kayışı kullanılarak krank miline bağlanır. Bazı OHV motorlarda zamanlama dişlileri de kullanılabilir. Eksantrik mili dişlisi, krank mili dişlisinin iki katı dişe sahiptir, bu da krank milinin yarı hızında dönmesini sağlar. Eksantrik milinin dört farklı stroku vardır: emme, sıkıştırma, ateşleme ve egzoz..

Eksantrik mili, mil boyunca konumlandırılmış farklı aralıklarda loblara sahip nispeten basit bir çubuktur. Mil döndürüldüğünde, kam lobları aynı hizaya denk gelen ve "külbütör" adı verilen bir kola temas eder (ya da direkt valfe temas eder) ve valfe baskı yaparak açılmasını sağlar. Lobun tepe noktası külbütör kolunu (veya valfi) geçtikten sonra kol eski yerine geri döner ve valf kapanır. Milin dönüş hızına bağlı olarak supapların açılma zamanlaması da hızlanır. Her bir valfin tam olarak olması gerektiği zamanda açılıp kapanması kritik önem taşır. Valflerin açılıp kapanması, pistonların hareketiyle dikkatli ve mükemmel bir şekilde senkronize olmalıdır. Bu sayede motor performansı en üst düzeyde sağlanır.

Son yıllarda motor tasarımında büyük yenilikler yapıldı ve hemen hemen her otomobil üreticisinin motor zamanlamasını değiştirebilen kendi sistemleri vardır. Bazıları motor performansını ve yakıt ekonomisini iyileştirmek için valfin açıldığı yüksekliği değiştirebilir (VVL). Bazıları ise krank mili açısına göre valf zamanlamasını ilerletmek veya geciktirmek için hidrolik aktüatörler kullanır (Örneğin Değişken Subap Zamanlaması / VVT).

 

Eksantrik Mili Arıza Belirtileri Nelerdir?

Eksantrik mili sağlam bir çelik bileşen olduğundan, aşınmaya veya kırılmaya meyilli değildir. Çoğu motorda, diğer parçalar eksantrik milinden önce aşınır. Yine de, ortaya çıkabilecek birkaç yaygın eksantrik mili sorunu vardır.

• - Motor arıza ışığı yanar
• - Motordan gelen tıkırtı sesleri
• - Motor yağında metal kalıntıları
• - Motorun teklemesi
• - Yanlış ateşleme nedeniyle emisyon değerlerinde artış
• - Kam lobları aşınırsa, valfler tam açılmaz ve motor performansı düşer.
• - Kam lobları aşınırsa, yanma odasına giren hava azalır ve motorun teklemesine neden olur.
• - Lifterler aşınırsa valfler tam açılmaz ve motor performans sorunlarına neden olur.
• - Arızalı lifterler subapların aşırı ses yapmasına neden olur.
• - Eksantrik milinin üretim hatası veya sıkışma nedeniyle kırılması tüm motora ciddi derecede zarar verir.

Tüm bu sorunlar motor bakımlarının eksik veya düzensiz yapılmasından kaynaklanır. Motor üreticisinin tavsiye ettiği viskoziteye sahip kaliteli bir yağ kullanmak ve yağ değişimlerini düzenli yaptırmak, motorun aşırı ısınmasını engeller ve tüm motor bileşenlerini korur.