Şanzıman Filtresi Nedir ve Ne Zaman Değiştirilir? Tıkalı Şanzıman Filtresi Belirtileri

Şanzıman filtresi nedir? Şanzıman filtresi ne zaman değiştirilir? Tıkalı şanzıman filtresinin belirtileri nelerdir? ATF neden bozulur?

Şanzıman Filtresi Nedir?

Tüm otomatik şanzımanlarda, keçe benzeri malzemelerden ve/veya sentetik malzemelerden yapılmış bir filtre veya metal bir süzgeç bulunur. Genellikle bu filtre, şanzıman yağ karterinde bulunur ve şanzıman yağ pompasının girişine yerleştirilmiştir.

Şanzıman filtresi küçük olmasına rağmen rolü büyüktür. Filtrenin görevi, şanzımanın içinde aşınan bileşenlerden oluşan metal talaşları ve kalıntıları yakalamak ve devirdaim yapan yağın şanzımana temiz bir şekilde verilmesini sağlamaktır. Şanslıysanız, bu kalıntılar karterin dibine çökecek ve sistemde dolaşmayacaktır.

Aracın motoru çalışırken, şanzıman yağ pompası tork konvertörü tarafından tahrik edilir. Yağ pompasının görevi, şanzıman içindeki hidrolik basıncı düzenlemek ve şanzıman sıvısını çeşitli kanallara yönlendirmektir. Vitesleri değiştirebilmek ve devrede tutabilmek için yağ basıncına ihtiyaç vardır.

Yağ pompası, şanzıman karterindeki sıvıyı filtreden geçirerek çeker ve sıvıyı basınçlandırarak hidrolik kontrol ünitesindeki çeşitli kanallara dağıtır. Böylece vites değişimleri gerçekleşmiş olur.

Şanzıman filtresi, sıvı içindeki pisliklerin pompaya ve şanzıman içindeki bileşenlere girmesini engeller. Ancak, zamanla kir ve birikintiler nedeniyle tıkanır ve görevini yapamaz hale gelir. Filtre tıkandığında, yeterli sıvı akışı sağlanamaz, bu da düşük sıvı basıncı durumuna neden olur. Aracınızın performansıyla ilgili bir sorun fark ederseniz, filtre tıkanmaya başlamış ve sıvı akışını kısıtlamış olabilir.

Birçok araçta filtre, rutin olarak değiştirilmesi gereken bir bakım elemanıdır. Araç üreticisinin öngördüğü bakım planına uyulmazsa filtre tıkanabilir ve bazı arıza belirtilerine neden olabilir.

 

Tıkalı Şanzıman Filtresi Belirtileri

Diğer birçok sorun, tıkalı bir şanzıman filtresini taklit edebilir. Filtreler genellikle aşırı kalıntıya neden olan dahili şanzıman sorunları nedeniyle tıkanır. Bu nedenle, aşağıda listelenen semptomlardan herhangi birini fark ederseniz, filtrenin sorumlu olduğunu varsaymadan önce aracı kapsamlı bir şekilde teşhis etmelisiniz.

Bunu akılda tutarak, tıkalı bir şanzıman filtresinin en yaygın belirtilerine bir göz atalım.

Şanzıman Yağ Sızıntıları

Şanzıman yağ sızıntısı asla iyiye işaret değildir. Mahfazadaki bir çatlak gibi büyük bir sorunun işareti olabilir ya da yalnızca bir conta veya filtreden kaynaklanabilir. Filtre tıkanırsa, şanzıman yağı olması gerektiği gibi akmaz ve sızıntılara yol açar.

Anormal Vites Değişimleri

Tıkalı bir şanzıman filtresinin en yaygın belirtilerinden biri anormal vites değişimleridir. Otomatik vites araçlar, düşük sıvı basıncı nedeniyle bir veya daha fazla kontrol cihazı tutunamadığında genellikle "kaymaya / kaçırmaya" başlar. Bu kayma, araç hızında bir artış olmaksızın motor devrinde bir artışa neden olur. Bir başka deyişle, motor bağırdığı kadar gitmez. Şanzıman filtresi tıkalıysa, vites kalitesindeki diğer sorunları da fark edebilirsiniz.

Şanzıman Pompasından Ses Gelmesi

Tıkalı bir şanzıman filtresi, pompanın yağsız kalmasına neden olur. Yağsız kalan pompası ise motor devri ile birlikte artan bir uğultu sesine neden olur. Ayrıca, şanzımandan gelen tıkırtı, gıcırtı ve diğer hoş olmayan seslerde fark edilebilir. Bu durum, tıkalı bir filtreden veya dahili bir şanzıman mekanik arızasından kaynaklanabilir.

Kirli Veya Yanık Şanzıman Yağı

Şanzıman yağını kontrol ederken, yalnızca yağın seviyesine değil aynı zamanda yağın kalitesine de bakmanız gerekir. Filtre tıkanırsa, yağlama eksikliği nedeniyle şanzıman aşırı ısınır, şanzıman yağı yanar ve koyu bir renge dönüşür. Şanzıman karterinin içinde aşırı sürtünme nedeniyle metal parçalar da görülebilir. 

Ayrıca, bazı garip kokular da fark edebilirsiniz. Şanzıman sıvısı tipik olarak tatlı, şekerli bir kokuya sahiptir, bu nedenle yanarken oldukça belirgin bir koku yayar.

Sonuç olarak, koyu renkli, kirli veya metal talaşlarıyla dolu bir sıvı artık etkili değildir ve durum daha da kötüye gitmeden filtre ile birlikte şanzıman yağı değiştirilmelidir.

Gösterge Panelinde Yanan Uyarı Işıkları

Modern araçlarda, şanzıman kontrol modülü (TCM) şanzımanın çalışmasını izler. Modül, düşük sıvı basıncı nedeniyle şanzımanda bir sorun tespit ederse, motor arıza ışığını yakar ve bir arıza kodunu hafızasında saklar. Bazı araçlarda ilave olarak bir şanzıman ikaz lambası da bulunur ve herhangi bir sorunda tetiklenir.

 

Şanzıman Filtresi Ne Zaman Değiştirilir?

Hiçbir bakım ve parça değişimi aracın ömrünü sıvıların değiştirilmesi kadar uzatamaz. Otomatik şanzımanların periyodik bakım ve sıvı değişimleri, aracın marka ve modeline göre değişse de önerilen servis aralığı 50.000 ila 150.000 km. arasındadır. Çoğu servis veya bakım kitabı, şanzıman yağının değiştirilmesine gerek olmadığını söyler. Bu nedenle şanzıman tamircileri bir servet kazanmaktadır. 150.000 km'ye kadar dayandığı söylenen Dexron III ATF kullanan yeni bir araca sahip değilseniz, optimum koruma ve performans için her 50.000 km.'de şanzıman yağını ve filtresini mutlaka değiştirmelisiniz.

Şanzıman sıvısı (ATF) bozulmuşsa veya farklı sorunlar ortaya çıkmışsa daha erken değiştirilmelidir. Şanzıman sıvısı değiştirilirken filtre ve karter contası da beraberinde değiştirilir.

Şanzıman sıvısını değiştirirken dikkat etmeniz gereken en önemli detay, şanzımanın özel makineler tarafından önceden yıkanmasıdır. Yeni şanzıman yağı koyulmadan önce, karterde ve şanzımanın içinde biriken kir ve metal talaşların temizlenmesi gerekir. Bu sayede aracınız çok daha performanslı bir hale dönüşür.

Filtrenin veya süzgecin değiştirilmesi, şanzımanda bir hasar olmadığı sürece basit bir onarımdır. Parça fiyatı düşük olmasına rağmen, işçilik fiyatları biraz can yakabilir. Servisiniz veya profesyonel bir tamirci şanzıman filtresini kolayca değiştirebilir. İşçilik fiyatı, aracınızın markasına, modeline ve çeşitli faktörlere göre değişebilir.

Tıkalı bir filtre nedeniyle şanzımanın dahili hasar görmesi de muhtemeldir. Böyle bir senaryoda, şanzımanın yeniden inşa edilmesi gerekebilir ve bu da oldukça pahalı onarım maliyetlerine neden olabilir.

 

ATF Neden Bozulur?

Araç hareket halindeyken otomatik şanzıman sıvısının (ATF) ısınması uzun sürmez. Normal sürüş koşullarında sıvı sıcaklığı 175 °F'ye (80 °C) kadar yükselir. Bu, ATF'nin çalışması için geçerli olan normal sıcaklık aralığıdır ve bu sıcaklık aralığında ATF 150.000 km'ye kadar dayanabilir. Ancak, şanzıman sıcaklığı yükselirse sıvının ömrü azalmaya başlar. Normal sürüş koşulları bile sıvının aşırı ısınmasına neden olabilir. Ve bu olduğunda, sorun başlar.

Yüksek çalışma sıcaklıklarında ATF oksitlenir, kahverengiye dönüşür ve yanık tost ekmeği gibi bir koku etrafa yayılır. Isı, sıvının yağlama özelliklerini ve sürtünme özelliklerini yok ettiğinden, iç parçalarda (hidrolik kontrol ünitesi gibi) şanzımanın çalışmasına müdahale eden vernikleşme oluşmaya başlar. Sıcaklık 250 °F'nin (120 °C) üzerine çıkarsa, kauçuk contalar sertleşmeye başlar ve bu da sızıntılara ve basınç kayıplarına yol açar. Daha yüksek sıcaklıklarda şanzıman kaymaya / kaçırmaya başlar, bu da aşırı ısınmayı daha da kötüleştirir. Sonunda kavramalar yanar ve şanzıman çalışmaz hale gelir. Hasarı onarmanın tek yolu komple bir revizyondur.

Genel bir kural olarak, 175 °F'nin (80 °C) üzerindeki her 20 derecelik artış, sıvının ömrünü yarıya indirir! Örneğin 195 °F'de (90 °C) sıvının ömrü 75.000 km.'ye düşer. Çoğu şanzımanda yaygın olarak karşılaşılan 220 °F'de (104 °C), sıvı sadece 40.000 km. iş görecektir. Isı 240 °F'ye (115 °C) kadar çıkarsa ATF'nin ömrü 15.000 km.'ye kadar düşecektir. 20 °F daha eklersek sıvının ömrü 8.000 km.'ye düşer. 300 °F'de (149 °C) ise şanzıman yağı yanmadan önce 2.000 km. daha yol gidebilir.

Şunu unutmayın ki, tüm şanzıman arızalarının %90'ı aşırı ısınmadan kaynaklanmaktadır. Aşırı ısının en yaygın nedeni ise zamanında değiştirilmeyen şanzıman sıvısıdır!